Böbrekler, vücudumuzdaki toksinleri filtreleyen ve vücut sıvılarını dengeleyen hayati organlardır. Ancak, böbreklerin işlevini kaybetmesi durumunda böbrek yetmezliği ortaya çıkar.
İçindekiler
Böbrek Yetmezliği Nedir?
Böbrek yetmezliği, böbreklerin işlevlerini yeterince yerine getirememesi durumudur. Normalde böbrekler, kanı süzerek atık maddeleri ve fazla sıvıyı idrar yoluyla vücuttan atar. Ancak, böbrekler bu görevlerini yapamaz hale geldiğinde, vücutta toksinler ve fazla sıvı birikmeye başlar. Bu da birçok sağlık sorununa yol açabilir.
Böbrek yetmezliği erken teşhis edildiğinde, ilerlemesi yavaşlatılabilir ve tedavi edilebilir. Bu nedenle böbrek sağlığına dikkat etmek ve düzenli kontroller yaptırmak büyük önem taşır.
Böbrek Yetmezliği Neden Olur?
Böbrek yetmezliğine neden olan birçok faktör vardır. Bazı hastalıklar ve bunların tedavisi için kullanılan ilaçlar böbreklere zarar verip böbrek yetmezliği oluşmasına zemin hazırlayabilir. Bu hastalığın ortaya çıkmasında en çok karşılaştığımız nedenler diyabet, yüksek tansiyon ve diğer böbrek rahatsızlıklarıdır.
Diyabet (Şeker Hastalığı): Kontrolsüz diyabet, böbreklerdeki kan damarlarına zarar vererek böbreklerin düzgün çalışmasını engelleyebilir. Bu, diyabetik nefropati olarak bilinen bir duruma yol açabilir ve uzun vadede böbrek yetmezliğine neden olabilir.
Yüksek Tansiyon (Hipertansiyon): Böbreklerdeki kan damarlarını zorlar ve zamanla bu damarlarda hasar oluşturarak böbreklerin filtrasyon (süzme) yeteneğini bozabilir.
Polikistik böbrek hastalığı gibi genetik kökenli ya da uzun süreli böbrek hastalıkları, böbrek yetmezliği gelişmesine sebep olabilir.
Bazı ilaçlar ve kimyasallar böbreklerde toksik etki yaparak kalıcı hasara neden olabilir. Özellikle bazı ağrı kesiciler, antibiyotikler ve kanser tedavisinde kullanılan ilaçlar uzun süreli kullanıldığında böbrek yetmezliği riskini artırabilir. Sık ve tedavi edilmeyen idrar yolu enfeksiyonları, böbreklere yayılabilir ve bu durum böbreklerin işlevini bozarak yetmezliğe neden olabilir.
Diğer nedenler arasında; uyuşturucu ve alkol kullanımı, ağır metallere maruz kalma, kanser türleri ve kemoterapi ilaçları, lupus hastalığı sayılabilir. Böbrek yetmezliğinin erken teşhis edilmesi ve altta yatan nedenlerin tedavi edilmesi, böbreklerin işlev kaybını yavaşlatabilir veya önleyebilir.
Böbrek Yetmezliği Türleri Nelerdir?
Böbrek yetmezliği akut ya da kronik olarak ikiye ayrılır:
- Akut Böbrek Yetmezliği: Aniden gelişen bir durumdur ve genellikle ciddi bir hastalık, sıvı kaybı, uzun süre idrar yapamama veya ilaç kullanımı nedeniyle ortaya çıkar. Tedavi edilmezse tablo hızla kötüleşebilir.
- Kronik Böbrek Yetmezliği: Böbrek fonksiyonlarının zamanla yavaş yavaş bozulmasıdır. Genellikle yıllar içinde gelişir ve son aşamada diyaliz veya böbrek nakli gerekebilir.
Böbrek Yetmezliği Belirtileri
Böbrek yetmezliği belirtileri, böbreklerin işlev kaybına bağlı olarak vücutta toksinlerin ve fazla sıvının birikmesiyle ortaya çıkar. Bu belirtiler, böbrek yetmezliğinin akut ya da kronik olmasına göre değişiklik gösterebilir. Fonksiyon kaybı yaşanmaya başlandığı zamanlar belirtiler fark edilebilir yani ilk evrelerde belirti olmayabilir.
- Yorgunluk ve halsizlik,
- İdrara daha seyrek çıkma veya fazla idrara çıkma,
- Vücutta ödem
- Akciğerlerde sıvı birikmesi veya nefes darlığı,
- İştahsızlık, mide bulantısı,
- Ciltte kaşıntı, kuruluk,
- Yüksek tansiyon,
- Konsantrasyon bozukluğu,
- Kaslarda kramp veya spazm,
- Göğüste ağrı belirtileri görülebilir.
Böbrek Yetmezliği Tanı ve Tedavisi
Böbrek yetmezliğinin tanısının koyulması için kan ve idrar testleri gerek görülebilir. Ultrason, BT veya MR gibi görüntüleme yöntemlerine başvurulabilir. Böbrekten biyopsi örneği alınarak inceleme yapılabilir.
Böbrek yetmezliği tanısı konulduktan sonra hastalığın ilerlemesini ve semptomlarını hafifletmek için yaşam tarzı değişiklikleri yapılmalıdır. Düşük tuzlu ve proteinli diyet uygulanmalı, sigara ve alkol tüketilmemeli, düzenli egzersiz yapılmalı, sıvı alımı kontrol edilmelidir.
Böbrek yetmezliği tedavisi, böbreklerin hasar derecesine, altta yatan nedenlere ve kişinin genel sağlık durumuna göre değişiklik gösterir. Böbreklerin tamamen çalışamaz hale gelmesi durumunda, böbrek fonksiyonlarını yapay olarak yerine getiren bir tedavi yöntemi olan diyaliz uygulanır. Böbrek yetmezliğinin ileri aşamalarında, diyaliz tedavisi yerine böbrek nakli yapılabilir. Nakil ile sağlıklı bir böbrek, hastanın vücuduna yerleştirilir ve bu böbrek, vücudun işlevlerini yeniden yerine getirir. Ancak nakil sonrası hastaların bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar kullanması gerekir, çünkü vücut nakledilen organı reddedebilir.
Böbreklerde problem olduğu nasıl anlaşılır?
Böbrek hastalıklarının çoğunda klinik olarak çabuk yorulma, mide bulantısı, kusma, idrar değişiklikleri, ödem gibi belirtiler gözlenir.
Böbrek yetmezliği ilaçla tedavi edilebilir mi?
Böbrek yetmezliğinin tedavisinde hastalığın altında yatan nedene bağlı olarak bazı ilaçlar kullanılabilir. Bunlarla birlikte böbrek hasarının ilerleyişi yavaşlatılabilir ve belirtiler azaltılabilir.
Böbrek yetmezliği düzelir mi?
İleri düzey böbrek yetmezliğinin tamamen tedavi edilmesi, böbrek nakli ile sağlanabilir.
Böbrek yetmezliği hangi tahlille belli olur?
Böbrek yetmezliğinin teşhisinde kan ve idrar testleri yapılır. Kan testinde kreatinin seviyesi, böbrek fonksiyonunun işlevi hakkında bilgi verir.
Böbrek yetmezliğini engellemek için ne yapmalı?
Böbrek yetmezliğini ve diğer böbrek hastalıklarını önlemek için; sağlıklı beslenmek ve kiloyu korumak, tuz tüketiminde aşırıya kaçmamak, günlük su tüketimine dikkat etmek, sık ilaç kullanmaktan kaçınmak gerekir.
